با به پایان رسیدن ماه ضیافت الهی و وارد شدن به نیمه دوم تعطیلات تابستانی، سفرهای سیاحتی، تفریحی و زیارتی رو به افزایش می باشد. از پرطرف دارترین نقاط دیدنی کشور عزیزمان ایران، طبیعت های بکر و بی نظیر شهرهای شمالی و بیابانی و از طرف دیگر شهرهای و آثار باستانی هستند.
با به پایان رسیدن ماه ضیافت الهی و وارد شدن به نیمه دوم تعطیلات تابستانی، سفرهای سیاحتی، تفریحی و زیارتی رو به افزایش می باشد. از پرطرف دارترین نقاط دیدنی کشور عزیزمان ایران، طبیعت های بکر و بی نظیر شهرهای شمالی و بیابانی و از طرف دیگر شهرهایی باستانی همچون اصفهان، شیراز و یزد می باشد.
اما قبل از هر فعالیتی فرهنگ بهره برداری از آن مهم است. فرهنگ گردشگری یکی از اصولی است که باید در زندگی روزمره ساری و جاری باشد. اگر این مسافرت ها منجر به تخریب آثار باستانی و محیط زیست گردد، از زیبایی و ماندگاری آنها کاسته خواهد شد و رسالت خود را نسبت به آیندگان انجام نداده ایم.
سابقه بی نظیر تاریخ ایران
سرزمین ایران به دلیل سابقه تاریخی طولانی در زمره کهن‌ترین مراکز سکونتی و تمدنی قرار دارد و از غنی‌ترین مراکز فرهنگ و تمدن جهان به شمار می‌رود در کشورمان نزدیک به 400 هزار اثر تاریخی و باستانی مشتمل بر بنا، تپه‌های تاریخی و محوطه‌های باستانی و تاریخی وجود دارد.
تعداد اندکی از این آثار در میراث فرهنگی ثبت شده‌اند و بقیه به محاق فراموشی سپرده شده‌اند. باوجود این آثار ثبت‌شده تاریخی زیادی در کشور داریم که در فهرست میراث ملی ثبت شده‌اند، اما به دلیل بی‌تفاوتی و نبودن ضوابط حفاظتی و مرمتی به حال خود رها شده و در حال تخریب هستند.
آثار تاریخی ریشه‌های مستند تاریخ این سرزمین هستند که بخشی از هویت یک ملت به شمار می‌روند. نابودی و تخریب این آثار جز خارج‌کردن نام ایران از فهرست کشورهای صاحب‌نام در تاریخ جهان و زوال اندیشه نسل جدید نتیجه ای به همراه نخواهد داشت.
سازمان میراث فرهنگی بازوی اداری و اجرایی تصمیم‌گیری‌ها و برنامه‌ریزی‌های کلان میراث فرهنگی کشور است. اما این سازمان نتوانسته است به طور کامل مانع تخریب، انهدام، سرقت و بی‌مهری این آثار شود و صنعت گسترده و پیشرفته جهانگردی و گردشگری در ایران را بسط دهد و درآمدزایی کند.
سرقت اشیای عتیقه
افزایش سرقت اشیای عتیقه از مکان‌های تاریخی کشور طی سال‌های متمادی کشور را به مقصد قاچاقچیان آثار باستانی تبدیل کرده است. سرقت جام خشایارشاه و 15 سکه طلا و نقره و یک گردنبند از نمایشگاه موزه ملی ایران در سال 1370، سرقت 385 سکه طلا و نقره و 6 قلمدان از بخش اسلامی موزه ملی در سال 1371، سرقت 6 قلم شیء فرهنگی از کاخ نیاوران در سال 1374، سرقت 21 قلم اشیاء عتیقه از موزه آبگینه و سفالینه در سال 1379، ناپدیدشدن یک کتبیه سنگی از موزه ملی در سال 1380، سرقت یک تابلوی نقاشی از موزه هنرهای ملی و یک روتاقچه‌ای زری از کاخ صاحبقرانیه در سال 1381 و ناپدیدشدن قرآن خطی از موزه پارس شیراز از خساراتی است که در سال‌های اخیر شاهد آن بوده‌ایم.
شیوه های صیانت از آثار تاریخی
در سال های اخیر سازمان های دولتی تلاش های بسیاری برای صیانت از آثار تاریخی انجام داده اند. اما آیا این روش ها موفق بوده است و این سازمان ها توانسته اند به اهداف خود برسند؟ آرش نوراقایی کارشناس گردشگری و مدیر اتحادیه گردشگری استان تهران در پاسخ به این سوال که چه پیشنهادی برای حفظ آثار تاریخی ثبت شده و ثبت نشده کشورمان دارید؟، با بیان اینکه باید به مردم آموزش های لازم داده شود و درباره اهمیت این آثار میان مردم فرهنگسازی شود، تصریح کرد: تبدیل این تهدید به فرصت باید در اولویت قرار گیرد،یعنی مردم باید توجه داشته باشند که آثار تاریخی چه نقشی در هویت ما دارند. وی اضافه کرد: در کشورهای اروپایی آثار قدیمی را کاووش، مرمت و حفاظت می کنند و مردم این کشورها متوجه اهمیت حفظ و آموزش درباره نگهداری از آثار تاریخی و فر هنگی هستند.
نورآقایی ادامه داد: این در حالی است که اکثر آثار تاریخی کشور ما به دلیل دور از دسترس بودن، مرمت خاصی روی آنها صورت نمی گیرد و به اندازه کافی حفاظت نمی شوند. به این ترتیب ناخوداگاه انی آثار و اهمیت حفظ آن در ذهن مردم بی اهمیت جلوه می کند.
وی با ذکر مثالی در این باره افزود: نمونه این امر را در آثار تاریخی حفاظت نشده و شده خوزستان که اکثرا به حال خود رها شده‌اند، می‌بینیم. این کارشناس گردشگری با بیان اینکه مشکل تفکر و فرهنگ مردم و دولت که هر دو گروه نیز با بی میلی وبی‌تعهدی نسبت به آثار تاریخی، فرهنگی و محیط زیست برخورد می‌کنند، مشکل اصلی صیانت از آثار تاریخی است، گفت: به ویژه مردم فکر می کنند حمایت از آثارتاریخی وظیفه دولت است، در صورتی که حمایت اصلی باید از سوی مردم صورت بگیرد تا شاهد رونق گردشگری در کشور باشیم.
نورآقایی ادامه داد: مردم باید آموزش دیده و در صیانت و حفظ آثار فرهنگی و تاریخی مشارکت و د خالت داده شوند. نمونه این کار را می توان در پروژه احیای لاک پشتهای جزیره قشم دید که با آموزش و همکاری مردم محلی از نابودی آنها جلوگیری شد و به منبعی برای ایجاد درآمد مردم محلی شد.
سه راهکار حفظ اشیای عتیقه و تاریخی
یک کارشناس دیگر میراث فرهنگی نیز در پاسخ به این سوال که چه راهکاری برای حفظ و نگهداری اشیای عتیقه و تاریخی کشورمان باید لحاظ شود؟ گفت:
در برنامه‌های 5 ساله سوم و چهارم سازمان میراث فرهنگی تصمیم گرفت یگان حفاظت از میراث فرهنگی را راه اندازی کند. اما این یگان عملا چه از لحاظ اعتبار و چه از نظر نیروی انسانی سازماندهی نشد.
اردشیر اروجی با بیان اینکه راه اندازی یگان حفاظت همچنان ضروری است، تصریح کرد: آموزش عمومی و فرهنگ سازی برای حفاظت از میراث فرهنگی از طریق صدا و سیما و رسانه های عمومی نیز در این باره ضروری است.
وی با بیان این که مردم بزرگ‌ترین و بهترین نگهبان میراث فرهنگی هستند، تصریح کرد: تقویت واحد حقوقی سازمان میراث فرهنگی نیاز و راهکار دیگر این هدف است تا بتوان ازلحاظ حقوقی دفاع خوبی از میراث فرهنگی کشور مان به عمل آورد.
اروجی با بیان این که کشور ما عضو کنوانسیون فرهنگی سازمان ملل متحد و سازمان یونسکو است و قانون مناسب این امر نیز در کشور تصویب شده و وجود دارد، گفت: اما صیانت از آثار تاریخی همچنان باید از لحاظ حقوقی و قانونی تقویت شود که اگر به این مسئله توجه بیشتری شود، بهتر می توانم از مواریث فرهنگی وتاریخی کشورمان صیانت کنیم.
