فریضه برتر

به گزارش شیرازه به نقل از598، مقوله امر به معروف و نهی از منکر همواره با شانتاژهای سیاسی داخلی و خارجی همراه بوده است. حامیان این وظیفه الهی صرفا آنرا یک دستور دینی و لازم الاجرا معرفی کرده و مخالفان نیز برای توجیه نگرش خود به موضوع حقوق بشر و آزادی اشاره کرده اند اما در این میان موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) با همکاری برخی مراکز علمی و دانشگاهی کشور اقدام به برگزاری سلسه همایش های “رویکرد متعالی فقه اسلامی به حقوق بشر” کرده است.

نگاهی نو و ژرف به مسائل فقهی و نقش پررنگ آن در اصول، قوانین و حقوق لازم و رایج در جوامع انسانی که موضوع ” امر به معروف و نهی از منکر و حقوق بشر” موضوع یکی از این سلسله همایش ها می باشد. در همین راستا گفتگویی با حضرت آیت الله حائری شیرازی، امام جمعه سابق شیراز و عضو خبرگان رهبری صورت گرفته است که مشروح آن در ادامه تقدیم می گردد.

- مراد از امر به معروف و نهی از منکر چیست؟ و جایگاه این فریضه در منظومه آموزه های دینی چگونه است؟

ما می گوییم امر به معروف و می گوییم نهی از منکر؛ یعنی ما نیاز به دوتا برنامه داریم و باید تقسیم کار کنیم عده ای بیایند واجبات ما را که معروفیت آنها فراموش شده است این معروفیت را دوباره شفاف کنند تا برای آنکه می خواهد امر به معروف کند جاده صاف شده باشد. پس گروه اول جاده صاف کن های امر به معروف هستند و آنها کسانی هستند که معروفیت واجبات را به وسیله کارهای فرهنگی و برنامه های مختلف دوباره زنده می کنند.

گروه دیگر این مواردی که معروفیتش احیا شده و می توانند امر کنند و زمینه تأثیر دارد چون معروف شده امر بکنند تا این معروفیت از کار نیفتد؛ رسالت مهم امر به معروف حفظ معروفیت معروف بوسیله امر است. احیای منکریت منکر است به وسیله نهی؛ ما راههای دیگری هم داریم برای احیاء منکریت منکر؛ یکی اجرای حدود است «واقامه الحدود تعظیماً للمحارم» تعظیم یعنی منکریت آن را شفاف و تشدید کنند یعنی بزرگ کنند در ذهن مردم این تخلف را؛ که این کار کوچکی نیست نمی شود از کنار آن رد شد.

پس خود اقامه حدود جزء بخش احیای معروفیت معروف و احیای منکریت منکر است. در حقیقت آن گروهی که معروفیت را احیا می کنند خمیر را به شکل نان در می آورند و آن کسانی که نهی از منکر و امر به معروف می کنند این خمیر را به تنور می زنند و تنور را داغ نگه می دارند چراکه تنور امر به معروف و نهی از منکر را نباید بگذاریم سرد شود.

وقتی معروفیت معروف و منکریت منکر از آن گرفته شود کار کردن روی آنها سخت است مثل آهنی است که سرد شده باشد آهن سرد را وقتی می کوبند می گویید آهن سرد کوبیدن است یعنی کار بی نتیجه است نمی توانید به آن شکل دهید مقاومت می کند. و دشمنان اسلام دقیقاً متوجه به این نکته هستند که بیشتر وقت شان را صرف از معروفیت انداختن معروف بلکه منکر کردن معروف و از منکریت انداختن منکر بلکه هم معروف کردن منکر کردند.

وقتی معروف شد یک منکر، آمر به معروف و ناهی از منکر در مقابل عمل انجام شده قرار می گیرد. مثلاً شما در مجالس عقد نمی توانید کراوات را حذف کنید؛ آمدند برای داماد و ارحام نزدیک او کراوات را مد کردند یعنی این منکر در شب عروسی معروف شد به وسیله اجانب. وقتی از یک نقطه شروع کردند بعد می آیند در جشن تولدها هم چنین رسمی ایجاد می کنند بعد می آیند دکترهای بزرگ دانشگاه را هم می گویند شما چون از خارج می آیید و آنجا کراوات می زدید اینجا هم باید باشد با این مصاحبه می کنند و به همین ترتیب به تدریج این چیزی که اول انقلاب در ذهن مردم منکر بود آرام آرام معروفش می کنند.

بی حجابی را هم همینطور. اول کاری می کنند که عدم حجابی که منکر هست منکریتش برطرف شود بخشی از منکریتش را از دست بدهد بعدش زمینه معروف شدن آن را فراهم می کنند. مثلاً رسم می شود که زنها قسمتی از موی خودشان را بیرون بگذارند. آنها می دانند چه باید بکنند. خدا هم میداند چه باید بکند به همین دلیل خداوند فرمود امر به معروف و نهی از منکر؛ می داند چه می گوید. حالا در این وسط خدا می داند شیطان هم می داند ما چرا ندانیم؟ ما هم باید در آموزه خدا دقت کنیم. جاهایی که دارند معروف را از معروفیت می اندازند اینجاها اساس نبرد ماست میدان های جنگ فرهنگی ماست.

پس شبهای عروسی میدان جنگ نرم است جشن تولدها میدان جنگ نرم است. این جنگ نرم را از اینجا آغاز می کنند و آرام آرام توسعه می دهند. حالا ما باید چه کنیم؟ ما باید برویم در مدارس و با بچه ها طوری صحبت کنیم که حجاب معروف شود و بعد بیایند راهپیمایی کنند بچه ها، دانشجویان و جوانان. اینکه سالخورده ها و انسانهای سالمند به تنهایی بیایند راهپیمایی حجاب برقرار کنند این تأثیری مثل اینکه دانشجوهای محجبه با حجاب برتر بیایند را ندارد.

به اینها دقت باید کرد. پس پاسخ به سوال اول این است که امر به معروف و نهی از منکر برای حفظ معروفیت معروف و حفظ منکریت منکر است و اگر ترک امر به معروف و ترک نهی از منکر شود این معروفیت و این منکریت از دست می رود. وقتی از دست رفت دیگر امر کردن سخت می شود تا این تنور داغ است باید به تنور زد بترسیم از روزی که این تنور سرد شود یعنی معروف از معروفیت افتاده و بدتر از آن اینکه معروف منکر شود یا منکر معروف شود.

- تعریف شما از حقوق بشر چیست؟

ما یک حقوق بشر سیاسی داریم یک حقوق بشر واقعی داریم در حقوق بشر واقعی اولین حق بشر سعادت است و هیچ کس نباید مانع سعادت یک انسان شود. از حقوق انسانها این است که با خدای خودشان ارتباط داشته باشند هیچ کس نباید مانع ارتباط انسان با خدا شود. چون انسان به امر خدا به وجود آمده، نشاط او و حیاتش به این ارتباط با خداست این حق اوست. وقتی آیت الله العظمی بهجت می گوید اگر می دانستند این نماز چه لذتی دارد سراغ عشرتکده ها نمی رفتند این حق بشر است که نماز لذت بخش داشته باشد.

یک حقوق بشر سیاسی هم داریم و آن این است که سازمان مللی درست کنند و در سازمان ملل مصوباتی درست کنند برای اینکه وقتی می خواهند منکریت را در جامعه اشاعه بدهند؛ معروفیت معروف را از بین ببرند اگر کسی خواست مانع این راه شود به او بگویند در زندگی خصوصی دیگران دخالت کردی. اگر کسی مریض است من بگذارم بمیرد که دخالت در زندگی دیگران است؟ کسی وسط خیابان ایستاده من می دانم الان ماشین با او تصادف می کند این دخالت در زندگی شخصی طرف است که من بگذارم او زیر ماشین برود؟ یا اینکه چاهی در راهی است و انسان دارد به سمت آن می رود … اگر بینی که نابینا و چاه است، اگر خاموش بنشینی گناه است.

حقوق بشر این نیست که ما اگر خواستیم کسی را از سقوط در جهنم نجات دهیم بگوییم در زندگی خصوصی او دخالت کردیم؟ حق بشر این است که سعادتمند شود حق بشر این است که هدایت شود حق بشر این است که از سرگردانی بیرون بیاید این حق طبیعی بشر است. این حق بشر فطری است اما حق بشر سیاسی که سازمان ملل درست کرده برای این است که می گوید آقای سلمان رشدی یک کتابی نوشته و این مخالفت با حقوق بشر است که شما آزادی بیان او را محدود کنید.

ایشان چیزی به ذهنش آمده می گوید شما هم بروید جواب بدهید. امام راحل آمد گفت چی؟ گفت ما برخورد می کنیم با این شخص و بر هر مسلمانی واجب است که این فرد را از بین ببرد این حقوق بشر از دیدگاه امام خمینی است که شما سوال کردید. امام می گوید حق بشر هست که از عقیده اش دفاع کند پس در مورد آقای سلمان رشدی هم این حق مردم است که او را از بین ببرند چون دارد ضلال پراکنی می کند و لجن پراکنی می کند باید با او برخورد شود.

- امر به معروف و نهی از منکر چه نقشی در احیای حقوق بشر دارد؟

خیلی سوال خوبی است وقتی شما به یک فردی راه خیر را نشان دادید دارید حقوق او را به او یادآور می شوید.از حقوق تو هدایت شدن توست من این حق را باید به تو ادا کنم، این حق بشری توست که باید وقتی من می بینم این کار برای آینده تو ضرر دارد من قبل از اینکه تو به آن مبتلا شوی امروز به تو بگویم. یک وقتی از من دعوت کردند جامعه کلیمی ها که بروم در مسجدشان شب بیست و دوم بهمن ماه؛ اول به خودم گفتم جا قحط است که من در مسجد کلیمی ها بروم؟ بعد به خودم گفتم تو اصلاً برای چه آخوند شدی؟

این کلیمی گفت من در همسایگی تو زندگی می کردم او بشر است یک حق بشری بر من دارد که اگر در اشتباه است اشتباه او را برطرف کنم اگر او احساس می کند قرآن دین کهنه، مرده، سوخته یا جعلی است من باید او را از این اشتباه دربیاورم؛ این حق آن بشر است. گفتم من می آیم صحبت می کنم. گفتند شما هیچ محدودیتی ندارید. من رفتم آنجا؛ بیوگرافی و زندگی نامه موسی علیه السلام را از زبان قرآن نقل کردم خب اینها عاشق حضرت موسی هستند و دیدند چقدر زیبا قرآن نحوه پیدایش موسی را بیان می کند.

مادر موسی شرایط نداشت که بتواند حتی شیر به موسی بدهد می گفت وقتی این بچه را لحظه ای دیگر خفه می کنند چرا من به او شیر بدهم؟ قرآن می گوید « و اوحینا الی ام موسی ان ارضعی » اینقدر طرف مأیوس بود از اینکه این بچه بماند که به کمک وحی ما او حاضر شد به بچه اش شیر بدهد. این را کلیمی ها وقتی بداند و به این قرآن حسن ظن پیدا می کنند این حق بشری آنهاست که من ادا کردم. پس تمام انسانها بر ما حق هدایت دارند و ما باید خودمان این حق را ادا کنیم و امر به معروف و نهی از منکر یک نوع ادای حق بشر است که ما داریم انجام می دهیم.

- رابطه امر به معروف و نهی از منکر با آزادی های عمومی که نقش محوری در حققو بشر دارند چگونه است؟

قرآن می گوید» «لااکراه فی الدین قد تبین الرشد من الغی » اول انسانها را از اکراه خارج کنیید که دین مجبوری نداشته باشند آمیرکا اهل عالم را به فرهنگ خودش اکراه می کند. ما نهی از منکرمان برای این است که جلوی این کار را بگیریم جلوی اکراه آمریکا را بگیریم حتی اگر آمریکا را براندازیم تا انسانها آزاد شوند ارزش دارد. پس ما به وسیله امر به معروف و نهی از منکر جو لا اکراهی فراهم می کنیم جو لا اکراهی اساس آزادی است.

آزادی عقیده ازادی دین همه بعد از خروج از لا اکراهی تحقق پیدا می کند. و ما می گوییم انسان اگر آزاد شود به وسیله فطرتش به سمت دین حرکت می کند نمی خواهد شما این انسان را به سمت دین ببرید زیر سنگ هم که باشد می رود دین را پیدا می کند. چرا؟ چون سلامت خودش را در آن میداند. اینکه من ندانم آمدم به دنیا و رفتم چه خاصیتی داشتم و این آمدن و رفتن من چه فایده ای داشت حقوق بشر این است که من این بنده خدا را از تحیر دربیاورم.

پس امر به معروف و نهی از منکر است که انسان را آزاد می کند و از اکراه خارج می کند وقیت لا اکراه واقع شد قد تبین الرشد من الغی یعنی زمینه آموزش فراهم می شود. وقتی رشد و غی مشخص شد آن موقع کفر به طاغوت را خودش انتخاب می کند به عنوان غی. و خودش ایمان بالله را پیدا می کند و وقتی ایمان بالله بعد از کفر به طاغوت حاصل شد بین خودش و خدا ارتباط پیدا می شود.

فقد استمسک بالعروه الوثقی. اما زمینه اولی آن امر به معروف و نهی از منکر است. مسئله لانه جاسوسی را امام تأیید کردند برای چی؟ برای اینکه به اهل عالم جرأت بدهد و زمینه لااکراهی را در آنها فراهم بیاورد. اینها به اندازه ای از آمریکا متوحش بودند که خیال این را هم نمی کردند که می شود خلاف راه او را هم بروند اصلاً در اکراه غرق شده بودند. امام آمد گفت این خبرها نیست ما اینها را می گیریم 400 روز هم نگه داشتیم اگر اینها می خواستند غلطی بکنند می کردند. این آزادی هایی که الان است و شما ملاحظه می فرمایید نتیجه آن امر به معروف و نهی از منکرهاست.

- نظر به فریضه امر به معروف و نهی از منکر جایگاه حریم خصوصی در فقه اسلامی چیست؟

کسی در خانه خودش کاری انجام می دهد کسی حق ندارد از دیوار خانه او بالا برود و نگاه کند که ایشان دارد چه می کند؟ کسی حق ندارد شنود بگذارد کسی حق ندارد دوربین مداربسته بگذارد که این در خانه اش تریاک می کشد یا مشروب می خورد یا نمی خورد. اسلام این حقوق بشر را در زندگی خصوصی طرف محترم می دارد می گوید شما به این کارها چه کار دارید؟

مأمورین رفتند برای امری مجرمی را تعقیب می کنند در خانه او وسایل تریاک یا مشروب دیدند به آنها ربطی ندارد باید مأموریت خودشان را انجام دهند و آن مدارکی را که آمدند ببرند، ببرند. اتفاق افتاده و شما آنها را دیدید دیگر نباید تعقیب کنید. بله وقتی که این تجاهر می کند و تظاهر می کند و می خواهد بگوید من حریم را می شکنم و من توانا هستم مثلاً به زن و شوهر در شب عروسی دوتا شیشه مشروب الکی دادند ما با این برخورد می کنیم این زندگی خصوصی نیست این عفت عمومی را جریحه دار کرده است ما برخورد می کنیم زندگی خصوصی جایش مشخص است در حقوق بشر.

- به نظر شما آیا ترک امر به معروف و نهی از منکر با نقض حقوق بشر در جامعه رابطه دارد؟

کاملاً رابطه دارد اما نه حقوق بشر سیاسی؛ حقوق بشر طبیعی و فطری؛ وقتی شما نگفتید آقا شما اتاق تان چرا جارو نمیکنید ای همسایه، چرا آشغال هایتان را بیرون نمی ریزید وقای ایشان آشغال هایش را بیرون نریخت عفونت کرد، عفونت به خانه او محدود می شود یا به همه جا می رود؟ میکروب و بوی آن به همه جا می رود؟ اینهایی که مریض می شوند به خاطر این میکروب چوب ترک امر به معروف را می خورند.

پس همه اینهایی که مریض شدند یقه این کسی که ترک امربه معروف کرده را می گیرند که شما این حق ما را ضایع کردی با ترک امر به معروف و اگر شما یک پشت دستی به او زده بودی و جلویش را گرفته بودی امروز ما بیمار نمی شدیم. مثلاً من از کنار مارال می گذشتم دیدم فاضلابش را رها کرده در جاده، به رئیس محیط زیست گفتم و به مسئولش هم گفتم که پیگیری کنند.

نگویم؟ کسانی به خاطر این هوای کثیف بیمار شوند به ما می گویند ما بشر بودیم این حق بشری ما بود که شما برای سلامت ما جلوی این منکر را بگیرید کاملاً طبیعی است که بشرها به ما اعتراض می کنند. من حتی گفتم آن جامعه کلیمی به ما اعتراض می کند در قیامت که ما در همسایگی تو بودیم چرا ما را بیدار نکردی؟ این حق بشر است کاملاً همه چیز به هم مربوط است.

 امر به معروف و نهی از منکر در سیره علما و بزرگان دین

استدلالی که باعث شد شاه سعودی به حجاج اجازه تبرک اماکن مقدس را بدهد / امر به معروف آیت‌الله بهجت با دست کشیدن به محاسن خود

سید شرف‌الدین در زمان عبدالعزیز آل سعود به زیارت خانه خدا مشرف شد و از علمایی بود که به دعوت شاه، به کاخ وی رفت تا عید قربان را به وی تبریک گوید…

به گزارش خبرنگار دین و اندیشه «خبرگزاری دانشجو»؛ امر به معروف و نهی از منکر در جامعه امروز واجبی فراموش شده است، در صورتی که امروزه بیش از هر زمان دیگری نیاز به عمل به این واجب الهی داریم. در همین راستا و در ادامه پرونده‌ای که از چند هفته قبل در این زمینه گشوده‌ایم در این شماره خاطراتی را از امر به معروف و نهی از منکر در سیره علمای اسلام ذکر می‌کنیم.

من به کسی اجازه نمی‌دهم به زعیم مسلمین اهانت کند

شخصی به خانه آیت‌الله بروجردی رفت و آمد داشت، خیلی هم به ایشان نزدیک بود. حضرت امام بر این نظر بودند که وجود این شخص برای مرجعیت آیت‌الله بروجردی نه تنها مفید نیست، بلکه ضرر هم دارد و صلاح می‌دیدند که این فرد در اطراف آقای بروجردی نباشد؛ اما از طرف دیگر، این شخص به دلیل نزدیکی به آقای بروجردی، افرادی را تحریک کرده بود تا از امام نزد مرحوم بروجردی سعایت و سخن‌چینی کنند و چنین بنمایانند که امام با مراجعیت و موقعیت آیت‌الله بروجردی موافق نیست.

طبعاً این سخن‌چینی‌ها بی تأثیر نبود و بدین ترتیب، احترام از جانب آیت‌الله بروجردی کم شد. امام هم رفت و آمد خود را خیلی کم کردند، اما این تنها ظاهر امر بود؛ زیرا عقیده حضرت امام نسبت به آقای بروجردی هیچ تغییر نکرده بود. امام حفظ موقعیت آیت‌الله بروجردی را شرعاً لازم می‌دانستند. شاهد بر این مدعا، ماجرایی است که مرحوم آقای اشراقی برایم نقل کردند.

گفتند: «تازه با خانواده امام وصلت کرده بودم. تابستان بود و حضرت امام برای ییلاق به همدان رفته بودند. در همان زمان، روابط ایشان در ظاهر با آیت‌الله بروجردی خوب نبود، من برای دیدن حضرت امام به همدان رفتم. با خودم فکر کردم حالا که امام قدری از آیت‌الله بروجردی رنجش خاطر دارد، بد نیست انتقادی از آیت‌الله بروجردی بکنم. تا شروع به صحبت درباره ایشان کردم. امام قیافه شان را درهم کشیدند و سرشان را پایین انداختند. بعد سرشان را بلند کردند و فرمودند: «آقای اشراقی! من به کسی اجازه نمی‌دهم به زعیم مسلمین اهانت کند؛ هر کس و در هر مقامی که باشد.» (1)

- البته، ذکر این نکته لازم است که کدورتی که برای آیت‌الله بروجردی نسبت به امام پیش آمده بود نیز به دراز نکشید. ایشان فهمیده بودند که برای امام سخن چینی شده و آن طور که برخی گفته بودند، نبوده است. به این ترتیب، برخورد آیت‌الله بروجردی هم فرق کرد (همان، ج5، ص102-103 به نقل از: حضرت آیت‌الله فاضل لنکرانی). همچنین شایان ذکر است که مراتب حفظ احترام حضرت آیت‌الله بروجردی و امام به صورتی متقابل بود. حکایت زیر به روشنی گویای این واقعیت است.

«آیت‌الله بروجردی دستور داده بودند که منشی معمّم و خوش خطی را برایشان پیدا کنند. پس از جستجوی بسیار، فردی را پیدا کرده و خدمتشان معرفی کرده بودند. مرحوم آیت‌الله بروجردی فرموده بودند: بیاید تا من از نزدیک او را ببینم. روزی که این شخص به خدمت آقای بروجردی می‌رسد، امام نیز در آنجا حضور داشتند. این آقا، در این جلسه بالا دست امام می‌نشیند. بعد از رفتن او، آقای بروجردی فرموده بودند: من این منشی را نمی‌خواهم. وقتی علت پرسیده شده بود، فرموده بودند: کسی که بالا دست حاج آقا روح الله بنشیند، به درد من نمی‌خورد.» (همان، ص102)

توصیه امام به صرفه‌جویی

یک بار آقای رضوانی که مسئول امور مالی و دیگر کارهای امام بود، پشت یک پاکت چیزی نوشته و برای امام فرستاده بود. ایشان در یک کاغذ کوچک جواب داده و زیر آن نوشته بودند: شما در این کاغذ کوچک می‌توانستید بنویسید. از این رو، آقای رضوانی کاغذهای خرده را جمع و جور می‌کرد و در کیسه‌ای می‌گذاشت و وقتی می‌خواست برای آقا چیزی بنویسد بر روی آن کاغذ پاره‌ها می‌نوشت. (2)

مکالمه علامه مجلسی با رئیس اوباش

زمانی که مرحوم ملا محمد تقی مجلسی به شهرت نرسیده بود، یکی از ارادتمندان او به نزدش شکایت آورد که از آزار همسایه به تنگ آمده‌ام. شب‌ها دوستان نا اهل خود را جمع می‌کند و تا صبح به شراب‌خواری و لهو و لعب مشغولند و آسایش ما را از بین برده‌اند. ایشان فرمودند: امشب آنها را میهمان کن و من هم می‌آیم، شاید خدای تعالی او را هدایت کند.

او همسایه‌اش را که رئیس اشرار بود، به همراه دوستانش دعوت کرد و ملا محمد تقی مجلسی هم زودتر به منزل او رفت و در گوشه‌ای نشست. وقتی رئیس اوباش و دوستانش وارد شدند و چشمشان به آن عالم دینی افتاد، ناراحت شدند؛ زیرا با وجود او، عیش آنها به هم می‌خورد، ولی در هر صورت نشستند. رئیس آنها به ملامحمد تقی گفت: چه شد که تو هم به جرگه ما وارد شدی؟ در پاسخ گفت: فعلاً که چنین پیش آمده است.

او سپس برای آنکه ملا محمدتقی را از مجلس بیرون کند و آزاد شوند، سر سخن را بازکرد و گفت: راهی که شما در پیش گرفته‌اید بهتر است یا شیوه‌ای که ما داریم؟ پاسخ داد: ‌باید آثار و خواص کار خود را بیان کنیم تا معلوم گردد کدام بهتر است. رئیس اوباش گفت: این حرف منصفانه است و ادامه داد: یکی از اوصاف ما این است که اگر نمک کسی را خوردیم، نمکدان نمی‌شکنیم. ملا محمدتقی فرمود: این طور نیست و قبول ندارم که شما این گونه باشید.

او پاسخ داد: انکار شما بی‌مورد است؛ زیرا این از امور مسلّم ما جوانمردان است. ملا محمد تقی فرمود: اگر چنین است می‌پرسم آیا شما هرگز نمک خدا را خورده‌ای؟ او سر به زیر انداخت و پس از اندکی، از مجلس برخاست و رفت و همراهان او هم رفتند. صاحب منزل گفت: بدتر شد، قهر کردند و رفتند.

ملامحمد تقی فرمود: تا ببینیم چه می‌شود! صبح روز بعد رئیس اوباش به در منزل ملا محمد تقی آمد و با شرمساری تمام عرض کرد: سخن دیشب شما سخت در دل من اثر کرد و خواب را از چشمم ربود. (3)

امام (ره) و نهی از غیبت

موقعی که امام بحث ولایت فقیه را شروع کرده بودند، در نجف جلساتی بر ضد این بحث به وجود آمده بود، خلاصه زمینه مشکلات از هر جهت برای ایشان فراهم بود و گاهی عکس‌العمل‌هایی هم ابراز می‌کردند. در عین حال، ایشان در طول این مدت، یک کلمه راجع به این موضوعات و درباره کسی حرف نزدند.

پس از سال 1390هجری قمری، در حوزه نجف اشرف دگرگونی‌ها و انقلاب‌هایی رخ داد که در بعضی از مجالس علما حرف‌هایی زده می‌شد. در همان ایام، حضرت امام پیغام دادند که: در بیرونی من کسی حق ندارد یک کلمه راجع به دیگری صحبت کند.» (4)

عکس‌العمل آیت‌الله سعیدی در مقابل زن بد حجاب

یکی از شاگردان شهید آیت‌الله سعیدی می‌گوید: مدتی بود که کسبه و معتمدین محل با مشکلی برخورد کرده بودند و آن ظاهر شدن زنی جذاب و زیبا با لباس‌های زننده بود. او در آخر محله بود و هر روز به صورت زننده‌ای طول مسیر خیابان و محله را تا سر ایستگاه اتوبوس پیاده طی می‌کرد و نظر جوانان را به خود جلب می‌نمود.

از آنجایی که محله غیاثی با نفوذ آن شهید بزرگوار و همکاری مردم از خودنمایی زنان به این صورت زشت در امان مانده بود این حرکت که تا حدودی حساب شده به نظر می‌رسید قابل تحمل نبود. از این رو بعضی از مردم موضوع را با آیت‌الله سعیدی در میان گذاشتند. او آنان را از هر گونه عکس‌العملی باز داشت و منتظر ماند تا خود به امر به معروف اقدام نماید. روز بعد شهید با بعضی از اهل محل راه را بر این زن گرفتند و با لحنی پدرانه شروع به موعظه او کرد و گفت: خواهرم دارند شما را گول می‌زنند. چرا شخصیت خود را فراموش کرده‌ای؟ جواب خدا را چه می‌دهی؟ سخنان آیت‌الله سعیدی چنان در روح آن زن اثر کرد که هیچ‌گاه او را در محله غیاثی بی حجاب ندیدم. (5)

استدلالی که باعث شد شاه سعودی به حجاج اجازه تبرک اماکن مقدس را بدهد

سید شرف‌الدین در زمان عبدالعزیز آل سعود به زیارت خانه خدا مشرف شد و از جمله علمایی بود که به دعوت شاه، به کاخ وی رفت تا عید قربان را به وی تبریک گوید. وقتی نوبت به وی رسید، شاه را گرفت و قرآنی را که در جلدی پوستی بود، به وی هدیه داد. ملک هدیه را گرفت و بوسید و به عنوان احترام و تعظیم بر پیشانی خود گذاشت.

سید اشرف الدین گفت: این جلد پوست بز است چطور شما آن را می‌بوسید؟! گفت: غرض من از قرآن است نه این جلد. سید گفت: احسنت، ما هم وقتی پنجره یا در اتاق پیغمبر را می‌بوسیم می‌دانیم که آهن هیچ کاری نمی‌تواند بکند، غرض ما تعظیم رسول خداست. همانطور که شما با بوسه زدن بر پوست بز می‌خواستی قرآن را تعظیم کنی که در جوف آن پوست قرار دارد.

اقدام سید، که بهترین روش برای کشف حقیقت و روشنگری بود، شگفتی حاضران را به همراه داشت، مردم یکپارچه الله اکبر گفتند و ملک عبدالعزیز که با برهانی به این آشکاری روبرو بود به حجاج اجازه داد با آثار رسول خدا تبریک جویند. اما حاکمی که بعد از وی روی کارآمد دوباره به قانون گذشتگان برگشت. (6)

وفات سید اشرف الدین: 8 جمادی الثانی 1327 ق. نجف اشرف.

اگر مارتین کار جدی دارد می‌تواند به دیدارم بیاید

برخی اروپاییان و طرفداران کیش مسیح، پیوسته در راه اجرای برنامه‌های استعماری گام بر می‌داشتند. دادن کتاب مقدس و مبادله آن با سرزمین‌ها نیازی به نیروی جنگی نداشت بلکه هجوم و فرهنگی و اجتماعی شیوه ای بود که مورد بهره برداری کلیسا قرار گرفت. یکی از این ماموران استعمار هنری مارتین از نخستین نمایندگان جنبش بیداری مسیحی‌گری غرب بودکه به ایران آمد و درصدد بود ترجمه «عهد جدید» به فارسی را به کمک ایرانیان به فارسی شیوا بازنویسی و چاپ کند.

او همزمان با بازنویسی، مناظراتی با روحانیان ایران در شیراز و تهران و دیگر شهرها انجام داد و ترجمه عهد جدید را نیز توسط سفیر انگلیس به فتحعلی شاه تقدیم کرد. پخش و چاپ رساله‌ها و نوشته‌های تبلیغی به نفع مذهب مسیحیت از فعالیت پایدار مارتین بود و وی کینه عمیقی نسبت به مسلمانان داشت و می‌گفت: «من هنوز بر این باور هستم که سرشت انسان، در پست‌ترین جلوه خود یک مسلمان است!»

او مدت 16 ماه در ایران ماند. در شیراز جدل‌های مذهبی به راه انداخت و با ده‌ها تن از بزرگان و عالمان مجادله کرد، به این قصد که آنها را درگیر مباحثی پیرامون نبوت بکند و همین که آنان فرض تشکیک در نبوت را پذیرفته و به جواب آن درگیر باشند را موفقیتی بزرگ برای خود می‌دانست.

میرزای قمی که پر آوازه‌ترین مجتهد در مقابل مارتین بود با بی تفاوتی و بی اعتنایی به وی سعی در ناکام گذاشتن او کرد؛ لذا وقتی هنری مارتین در راه خود به تهران در شهر قم درنگ کرد خواست با میرزای قمی ملاقات کند. میرزا پاسخ داد: اگر مارتین کاری جدی دارد می‌تواند به دیدن وی برود و گرنه به سبب ناتوانی و پیری از دیدارش پوزش می‌خواهد.

با این حال رساله‌ای ناتمام از میرزای قمی در دست است که نشان می‌دهد وی بعدها بر ضد باورهای هنری مارتین دست به قلم برد و سخنان وی در مورد اسلام و مسیحی‌گری را بارها رد کرد. (7)

امر به معروف آیت‌الله بهجت با دست کشیدن به محاسن خود

فیلمی را از مرحوم آیت‌الله بهجت دیدم که حاج آقا دارند از منزل خارج می‌شوند تا سوار ماشین شوند، چند نفری هم حاج آقا را مشایعت می‌کنند. کنار در جوانی ایستاده که محاسنش را خیلی کوتاه کرده؛ حاج آقا نزدیک ماشین که می‌رسند برمی‌گردند سمت جوان و فقط یک دستی به محاسن خودشان می‌کشند… این امر به معروف و نهی از منکر ایشان است. (8)

دکانی که با نهی از منکر بسته شد

خدا رحمت کند مرحوم آقای شاه آبادی را ایشان به من فرمود که: «در آن زمان شدت، مقابل منزل ما یک دکانی باز شد که مثل اینکه چیزهای خلاف می‌فروخت، دکان بدی باز شد. من به رفقایم گفتم که شما یکی یکی بروید نهیش کنید. یک روز قریب دویست نفر، یکی یکی صبح رفتند: سلام علیکم! و علیکم السلام! آقا، این دکان اینجا مناسب نیست. این رد شد، یکی دیگر آمد. تا عصر حدود دویست نفر رفتند به این آدم گفتند. تمام شد. برچید بساطش را.

این نهی وقتی مکرر شد در روح انسان تأثیر می‌کند. یکی بگوید، ممکن است، خوب، تأثیر کمی بکند. دنبالش یکی دیگر برود بگوید: «آقا نکن این کار را، این کار انصاف نیست. این مردم خونشان را داده‌اند و حالا شما دارید آنها را در مضیقه‌ می‌گذارید. این بیچاره‌ها نمی‌توانند اینطور اجناس بخرند.» (9)

حربه آیت‌الله شاه‌آبادی برای رفع مزاحمت موسیقی همسایه

در نزدیکی منزل مرحوم شاه‌آبادی در خیابان امیر کبیر، دکتری بود به نام ایوب که برای دخترانش معلم موسیقی آورده بود و صدای موسیقی بلند بود، به گونه‌ای که از صدای آن‌ها، همسایه‌ها ناراحت بودند. ایشان برای دکتر پیغام فرستاد و از او خواست که از این کار دست بردارد، اما دکتر جواب داده بود که من این کار را ترک نمی‌کنم و شما هر اقدامی که می خواهید بکنید.

مرحوم شاه آبادی تا روز جمعه صبر کردند و آن گاه در جلسه روز جمعه که در مسجد شاه سابق تشکیل شده بود، به مردم گفتند: خوب است از این به بعد هر کس از این خیابان عبور می‌کند چون به مطب این دکتر رسید، داخل مطب شده و سلام کند و آن گاه با خوشرویی از او بخواهد که آن عمل خلاف خود را ترک کند. از آن پس، هر کس از جلو مطب عبور می‌کرد، برای انجام وظیفه شرعی خود، داخل مطب می‌شد و سلام کرده، موضوع را با زبان خوش در میان می‌گذاشت و خارج می‌شد.

چند روز به این منوال گذشت و دکتر هر روز با صدها مراجعه کننده مواجه می‌شد که همگی یک مطلب را به او تذکر می‌دادند. وی دید اگر بخواهد به لجاجت خود ادامه دهد، نه تنها باید مطب خود را تعطیل کند، بلکه مجبور است از آن خیابان هم کوچ کند. از این رو دست از ایجاد مزاحمت برداشته، جلسه آموزش دخترانش را تعطیل کرد.

در یکی از روزها که ایشان به طرف مسجد در حرکت بود، دکتر ایوب را دید که به طرف او می آید. وقتی نزدیک شد، از شدت خنده نمی‌توانست سلام کند و بالاخره پس از سلام و احوال‌پرسی گفت: آقای شاه آبادی، با قدرت ملت کار را تمام کردی و من گمان می‌کردم شما به مراجع قانونی و محاکم قضایی مراجعه می‌کنید که من به سادگی می‌توانستم جواب آن‌ها را بدهم و هرگز درباره این روش مردمی نیندیشیده بودم. (10)

پی‌نوشت‌ها:

1? سایت راه بهشت: برگرفته از کتاب امر به معروف و نهی از منکر، مهدی بخت‌آور.

2? سایت راه بهشت: پا به پای آفتاب، ج3، ص152-153؛ به نقل از: حجة الاسلام و المسلمین محمدرضا ناصری؛ برگرفته از کتاب امر به معروف و نهی از منکر، مهدی بخت‌آور.

3? سایت راه بهشت: برگرفته از کتاب « قطره زلال امر به معروف و نهی از منکر»، محمدرضا اکبری ص 78?

4? سایت راه بهشت: پا به پای آفتاب، ج5، ص260، به نقل از آیة الله موسوی اردبیلی.

5? سایت راه بهشت: برگرفته از کتاب «معجزه تذکر زبانی»، محمد رضا اکبری.

6? سایت معروف یاران.

7? کتاب «میرزای قمی، احیاگر علم اصول»، ص 54?

8? وبلاگ معروف، به نقل از سایت جنبش دانشجویی حیا.

9? وبلاگ معروف.

10? وبلاگ معروف: از حکایات زندگی آیت الله شاه آبادی، کتاب عارف کامل، ص 45?

منابع:

- سایت راه بهشت: www.rahebehesht.org

- وبلاگ معروف: www.maaruf.blogfa.com

- سایت معروف یاران: www.MaroofYaran.com